ขนมจีนประโดก

 

บ้านประโดก เป็นถิ่นที่ตั้งอยู่ดั้งเดิมของชนชาวภาคอิสาน  การเรียกชื่อบ้านตามภาษาท้องถิ่น เรียกว่า “บ้านป่าโดน”  คำว่า ป่าโดน คือบริเวณที่มีทั้งต้นกระโดนโคก  กระโดนทุ่ง และกระโดนดิน  ภาษากลางเรียกต้นกระโดนทุ่งว่า “ต้นจิก” เมื่อก่อนมีขึ้นเรียงรายทั่วบริเวณหมู่บ้านและทุ่งนา จึงเรียกชื่อหมู่บ้านว่า “บ้านป่าโดน” ครั้งนานมาก็เพี้ยนมาเป็น “ป่าโดก” และเพี้ยนมาเป็น “ประโดก” จนถึงปัจจุบัน มีอายุชุมชนมากกว่า ๒๐๐  ปี

 

บ้านประโดก  เป็นหมู่บ้านดั้งเดิมคู่เมืองโคราชมาแต่โบราณ ตั้งอยู่บนเนินสูงคล้ายเกาะมีน้ำล้อมรอบ โอบล้อมด้วยทุ่งนา ชาวบ้านดั้งเดิมมีอาชีพด้านเกษตรกรรม ส่วนอาชีพดั้งเดิมที่สืบทอดกันมาตั้งแต่บรรพบุรุษคือ “การทำขนมจีนน้ำยา” มีเอกลักษณ์ที่โดดเด่นคือกรรมวิธีและสูตรของการปรุงน้ำยา เป็นเสมือนหนึ่งมรดกทางภูมิปัญญาท้องถิ่นอันล้ำค่าที่บรรพบุรุษถ่ายทอดให้แก่ชนรุ่นต่อมาและถือว่าเป็นอาชีพหลักที่สร้างรายได้ให้แก่ชาวบ้านประโดกหลายครอบครัวมาตราบเท่าปัจจุบัน   ขนมจีนในอดีต ส.พลายน้อย นักเขียนนักค้นคว้าเรื่องเก่าของไทย ให้ข้อมูลไว้ว่าในภาษาพระของมอญ เรียกว่า “บิณฑปัตหะเริ่น”ซึ่งแปลว่า “ข้าวยาว” ข้อสันนิษฐานแหล่งกำเนิดขนมจีนเชื่อว่าต้นกำเนิดของขนมจีนอาจมาจากกลุ่มคน “เผ่าไท” หรือ “ไต” เพราะมีการรับประทานขนมจีนจากกลุ่มไทยใหญ่และสิบสองปันนา จึงเป็นไปได้ว่า คนไต เป็นผู้คิดค้น “เส้นขนมจีน” แล้วจึงแพร่หลายไปสู่หลายประเทศในภูมิภาคนี้

                  

 

ขนมจีน เป็นอาหารที่ทำจากแป้งข้าวเจ้า  คนไทยนิยมรับประทานกันมากสิ่งที่รับประทานคู่กับขนมจีนคือน้ำยา น้ำพริกหรือขนมจีนซาวน้ำ แต่ที่เป็นที่นิยมได้แก่ น้ำยา แต่ละภาคมีชื่อเรียกแตกต่างกันไป สำหรับภาคกลางและภาคอีสาน เรียกว่า “ขนมจีนน้ำยา” เฉพาะที่โคราชขนมจีนที่ขึ้นชื่อคือ “ขนมจีนบ้านประโดก”

               

 

ขนมจีนประโดก จะมีความเหนียวกว่าเส้นขนมจีนของที่อื่น และน้ำยามีกลิ่นหอมกลมกล่อม ลักษณะพิเศษของน้ำยาคือ การต้มเครื่องแกงพร้อมปลาและไม่ใช้กะทิ เข้มข้นเท่าทางภาคใต้ ขนมจีนประโดกเป็นอาหารขึ้นชื่อของเมืองโคราชมาช้านาน

        

 

ปัจจุบันยังคงมีผู้สืบทอดอาชีพการทำขนมจีนเพียงไม่กี่หลังคาเรือน แต่สามารถผลิตไปจำหน่ายได้เป็นจำนวนมาก โดยนำเครื่องทุ่นแรงเข้ามาใช้ในกระบวนการผลิต เพื่อให้ได้ปริมาณที่เพียงพอกับความต้องการของตลาด รายได้เฉลี่ยของราษฎรในหมู่บ้าน ประมาณ  121,674  บาทต่อคนต่อปี

               

 

 

ปัจจุบันพอขนมจีนประโดกเป็นที่รู้จักของผู้คนทั่วไป จึงได้มีร้านที่เปิดขายขนมจีนประโดกอยู่มากมายในเมืองโคราช ส่วนจะอร่อยมากน้อยแค่ไหนก็ขึ้นอยู่กับความพิถีพิถันในการปรุง แต่มีอยู่ร้านหนึ่งที่อยากจะแนะนำให้แวะลิ้มลองกันในครั้งนี้ก็คือร้าน “ครูยอด ขนมจีนประโดก” ซึ่งร้านนี้เขาเปิดขายกันมานานถึง 20 กว่าปี ถ้าจะนับเป็นร้านที่สองของบ้านประโดกก็ว่าได้ ส่วนเจ้าของร้านก็คือ “ครูยอด พิมพ์เกาะ” อดีตข้าราชการครูวัยเกษียณ และภรรยาคือ “คุณครูปานทิพย์”

“ครูยอด” ได้บอกเล่าให้ฟังว่า ตนเองนั้นเป็นคนโคราชโดยกำเนิดบ้านเกิดอยู่ที่บ้านประโดก นอกจากมีอาชีพครูแล้วก็ยังเปิดร้านขายขนมจีนและอาหารอีสาน จนสามารถส่งบุตรสาวทั้งสองคนศึกษาจนจบปริญญา คนแรกก็คือ “คุณพิมพ์ใจ” ปริญญาโทจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย คนที่สองคือ “ดร.พิมพ์พร” จบปริญญาเอกจากมหาวิทยาลัยมหาสารคาม ครูยอดได้เล่าย้อนอดีตให้ฟังต่อไปว่า ตนเองเปิดร้านครั้งแรกที่บ้านโคกไผ่เมื่อประมาณปี 2537 ก่อนที่จะย้ายมาขายในตลาด 100 ปี และปัจจุบันได้ย้ายมาเปิดร้านอยู่ริมถนนมิตรภาพก่อนถึงสามแยกปักธงชัยได้นานกว่า 3 ปี และจากการที่เปิดร้านมานานจึงมีลูกค้าขาประจำอยู่มากมาย และจากการที่ครูยอดจะเป็นครูที่สอนหนังสือแล้วก็ยังเป็นครูสอนดนตรีไทย จึงได้ใช้ความรู้ที่มีทางด้านดนตรีมาเดี่ยวระนาดและอังกะลุงขับกล่อมให้ลูกค้าได้เพลิดเพลินกันทุกวัน และทุกๆ ปีเมื่อถึงวันเฉลิมพระชนมพรรษาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลที่ 9 และสมเด็จพระบรมราชินีนาถ ครูยอดจะเปิดร้านให้รับประทานฟรี

ที่ร้านครูยอดจะเน้นขายขนมจีนประโดกเป็นเมนูหลักซึ่งจะมีให้เลือกสั่งทั้ง ขนมจีนน้ำยากะทิ ขนมจีนแกงไก่ ขนมจีนน้ำยาป่า และขนมจีนน้ำพริก (หวาน) มีทั้งแบบจานเดียวในราคาจานละ 30 บาท หรือจะสั่งแบบเป็นเซ็ตก็เริ่มต้นที่ชุดเล็กน้ำยา 3 ชนิด ราคา 120 บาท ชุดใหญ่น้ำยา 4 ชนิดราคาชุดละ 200 บาท โดยจะเน้นวิธีการปรุงแบบพื้นบ้านตำรับคนโคราช โดยเฉพาะแกงไก่เขาจะสับไก่มาเป็นชิ้นเล็กๆ พอคำพร้อมด้วยเลือดไก่และน้ำพริกแกงเผ็ดโขลกเอง ปรุงรสชาติออกเผ็ดนำ นอกจากนี้ก็ยังมีอาหารอีสานให้เลือกลิ้มลองอีกอีกหลายชนิด เช่น ผัดหมี่โคราช ส้มตำไทย ส้มตำปูปลาร้า ตำซั่ว ตำแตง ตำไข่เค็ม ตำข้าวโพด คอหมูย่าง เมี่ยงปลาเผา ในราคาเริ่มต้นที่ 35-70-100-200 บาท

ส่วนเมนูจานเด็ดอีกอย่างหนึ่งที่อยากจะแนะนำให้ลิ้มลองกันก็คือ “ปีกไก่ทอด” ซึ่งเขาจะนำปีกกลางกับปีกบนของไก่ หรือที่เราเรียกว่าปีกเต็มนำไปคลุกเคล้าด้วยเครื่องปรุงรสเล็กน้อย ก่อนนำไปไปทอดในน้ำมันใหม่ร้อนฉ่าจนหนังไก่กรอบเหลือง ส่วนเนื้อในยังคงนุ่มเนียนรสชาติออกเค็มเล็กน้อย สั่งมากินกับข้าวเหนียวนึ่งร้อนๆ อร่อยจนลืมอิ่ม ในราคาจานละ 60-120-180 บาท

ตำโคราช..จานนี้ก็น่าลิ้มลอง ซึ่งเป็นการผสมผสานกันระหว่างตำไทยกับตำปลาร้า โดยเขาจะนำมะละกอดิบที่สับซอยมาเป็นเส้น ลงไปตำคลุกเคล้ากับกระเทียม พริกขี้หนูสด ใส่มะเขือเทศ ปูนาดองเค็มต้มสุก ถั่วลิสงคั่ว ปรุงรสด้วยน้ำปลาร้าสุก มะนาว และน้ำปลา รสแซ่บจัดจ้านอร่อยกันได้แบบง่ายๆ ในราคาแค่จานละ 30 บาท

นี่แค่เพียงเล็กน้อยที่สาธยายกันมา สะดวกกันเมื่อไรก็ขอเชิญแวะเวียนมาเยี่ยมกันได้ ร้าน “ครูยอด ขนมจีนประโดก” สามแยกปัก จะเปิดบริการตั้งแต่เวลา 09.00-17.00 น. หยุดทุกวันจันทร์ สถานที่ตั้งของร้านจะอยู่ริมถนนมิตรภาพขาออกจากจังหวัดนครราชสีมามุ่งหน้าไปกรุงเทพฯ ก่อนถึงสามแยกไปอำเภอปักธงชัย หรือโทรศัพท์สอบถามได้ที่ 08-1999-9443 และ 08-1282-4365